Cây khoai lang (Ipomoea batatas) là cây trồng lâu đời trên thế giới và Việt Nam. Trong quá trình phát triển nông nghiệp ở nước ta khoai lang chiếm một vị trí quan trọng trong sản xuất lương thực, đứng thứ 3 sau lúa và ngô. Khoai lang là cây lương thực chứa nhiều tinh bột, có vị ngọt nên được gọi là khoai ngọt (Sweet Potato), khoai lang còn là nguồn cung cấp rau quan trọng. Từ xa xưa người nông dân đã có truyền thống sử dụng khoai lang làm lương thực thực phẩm và thức ăn chăn nuôi (tươi và phơi khô). Khoai lang là cây lương thực dễ trồng, đầu tư thấp nhưng tiềm năng năng suất cao và được trồng hầu hết các Châu lục trên thế giới như Châu Á, Châu Phi, Mỹ La tinh, Châu Âu…

Theo số liệu của FAO (2010) thì trên thế giới 77% khoai lang sử dụng làm lương thực, 13% làm thức ăn gia súc, 6% làm nguyên liệu chế biến, phần bỏ đi chỉ có 4%. Toàn bộ phần thân lá, ngọn của cây khoai lang được sử dụng làm rau xanh cao cấp cho người và có thể làm thức ăn cao cấp cho gia súc (Horton, 1998) [30].

Những năm gần đây do việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng nên diện tích khoai lang ngày càng thu hẹp lại. Tuy nhiên ở những vùng đất nghèo dinh dưỡng, không chủ động tưới, cây khoai lang vẫn chiếm một diện tích lớn.

Ở những vùng sản xuất khó khăn, vùng đất bạc màu, đất cát ven biển… Khoai lang đã chiếm vị trí ngang hoặc cao hơn diện tích lúa, đặc biệt khoai lang là cây trồng hiệu quả nhất khi mùa màng bị rủi ro do thiên tai, bão lụt góp phần đảm bảo an ninh lương thực. Riêng đối với vùng Bắc Trung Bộ khoai lang là cây trồng chính trên đất cát ven biển và là cây không thể thiếu trong cơ cấu cây trồng của vùng đất bãi, đất phù sa bồi đắp, vùng ven biển khoai lang còn là cây có tác dụng khai hoang và làm thức ăn quan trọng cho gia súc.

 Sản xuất khoai lang ở nước ta không đồng đều cả về diện tích lẫn trình độ thâm canh, năng suất thấp và có sự chênh lệch khá lớn giữa các vùng sản xuất. Năm 2012 diện tích trồng cả nước đạt khoảng 141.600 ha, trong đó diện tích khoai lang ở Bắc Trung Bộ và Duyên Hải Nam Trung Bộ dẫn đầu về diện tích là 45.100 ha, sản lượng đạt 284.600 tấn và năng suất bình quân là 6,31 tấn/ha và diện tích tỉnh Nghệ An đạt 8.700 ha, năng suất đạt 6,38 tấn/ha và sản lượng 55.510 tấn. Hiện nay giống khoai lang được trồng phổ biến tại Nghệ An là Chiêm Dâu, Hoàng Long, Sộp… Năng suất thấp đạt khoảng 60 đến 70 tạ/ha, nhiều giống khác có diện tích nhỏ, chủ yếu là giải quyết thức ăn chăn nuôi theo hình thức tự cung tự cấp.

Năng suất khoai lang thấp có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là chưa có giống phù hợp cho từng vùng sinh thái và cơ cấu mùa vụ của từng địa phương, các biện pháp thâm canh chưa được chú trọng đúng mức.

Thực tế trong sản xuất thì ít phát triển các giống mới cho từng vùng trồng thích hợp, cũng như các biện pháp kỹ thuật tổng hợp áp dụng cho vùng đó nên chưa tạo được chỗ đứng, chưa đẩy năng suất bình quân lên được bao nhiêu.

Trên cơ sở đó chúng tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu xác định một số dòng khoai lang chất lượng cao thích hợp trồng ở tỉnh Nghệ An” để có cơ sở đưa vào sản xuất đại trà cho năng suất, chất lượng và hiệu quả cao nhất.

Nguồn: ThS. Phan Văn Thắng