Cây lạc ở Quảng Trị chưa phát huy hết tiềm năng

Quảng Trị là một trong những địa phương có diện tích sản xuất lạc khá lớn của vùng Bắc Trung bộ. Trong những năm gần đây, lạc vẫn đang là cây trồng có vị trí quan trọng trong cơ cấu cây trồng của tỉnh. Vụ lạc Xuân 2023, toàn tỉnh sản xuất 6.526 ha; trong đó, có khoảng 70% diện tích sử dụng giống lạc L14, Phong Nha, Tuyên Hoá, Vĩnh Linh, Đakrong và Cam Lộ là địa phương có diện tích lạc lớn nhất tỉnh.

Cây lạc có khả năng cạnh tranh cao nhất so với các cây trồng khác, tuy nhiên do một phần điều kiện sinh thái khó khăn (hạn hán, lũ lụt, đất nhiễm mặn...), một phần công tác giống chất lượng cao chưa được chú trọng, giá lạc giống cao, người dân chưa chủ động được nguồn giống nên chất lượng hạt giống còn kém. Hầu hết các giống lạc đều được người dân tự để giống từ năm này qua năm khác mà không được chọn lọc hay phục tráng, hoặc mua trôi nổi trên thị trường không rõ nguồn gốc với chất lượng và tỷ lệ nảy mầm thấp, khả năng chống chịu sâu bệnh kém. Bên cạnh đó, quy trình canh tác chưa đồng bộ dẫn đến năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất thấp.

Ông Trần Đức Bình, Phó Chủ tịch UBND xã Phong Nha cho biết: "Với năng suất, chất lượng và hiệu quả không cao, người nông dân ở các vùng nông thôn Quảng Trị thường có xu hướng sản xuất lạc chỉ để sử dụng cho gia đình. Ít khi lựa chọn lạc để sản xuất thành sản phẩm hàng hoá. Việc sản xuất tự cung tự cấp này đã khiến cây lạc, dù có tiềm năng, vẫn chưa thể phát huy được hết giá trị kinh tế tại các vùng nông thôn".

Đột phá từ giống mới mở ra cơ hội thương phấm cho nông dân Quảng Trị

Trước thực trạng năng suất và chất lượng lạc tại Quảng Trị còn thấp, khiến người nông dân không mặn mà với việc sản xuất thương phẩm, mà chủ yếu trồng tự cung tự cấp. Điều này làm cho cây lạc, dù có tiềm năng kinh tế lớn, vẫn chưa thể phát huy hết giá trị. Nhằm giải quyết vấn đề cấp bách về giống và điều kiện sinh thái, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ đã tổ chức xây dựng mô hình sản xuất giống lạc cấp xác nhận thuộc Dự án “Phổ cập giống lạc chất lượng cao cho vùng khô hạn và nâng cao giá trị gia tăng cây lạc ở Việt Nam”. Dự án sử dụng giống lạc L14 để trồng thí điểm.

Giống lạc L14 là giống lạc do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ - Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm nghiên cứu chọn tạo. Giống L14 cho năng suất cao, có các đặt tính nông sinh học tốt, thâm canh cho năng suất cao, năng suất có thể đạt tới 45 - 60 tạ/ha. L14 có đặc tính chống chịu sâu bệnh, kháng các bệnh về lá như đốm nâu, đốm đen, rỉ sắt… khá cao, kháng bệnh chết ẻo (héo xanh vi khuẩn) khá rất thích hợp cho sản xuất ở các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ.

Ông Phạm Văn Linh, Viện Trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ cho hay, bước đầu triển khai mô hình cho thấy hiệu quả vượt trội so với đối chứng cả về kinh tế và sinh học. Năng suất đạt từ 2,79 - 2,86 tấn/ha (tăng 28,8 - 29,2%), lợi nhuận cao hơn 16,47 - 17,04 triệu đồng/ha (tăng 67,72 - 72,94%) so với giống cũ. Giống lạc thương phẩm đã khẳng định hiệu quả đầu tư cao, phù hợp để phát triển quy mô lớn. Đồng thời, mô hình giúp giảm rõ rệt mật độ sâu hại và mức độ nhiễm các bệnh phổ biến như chết cây con, đốm lá và gỉ sắt.

Những kết quả này cho thấy mô hình sản xuất lạc giống vụ Hè Thu là hướng đi phù hợp nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế và tính bền vững trong sản xuất, giúp người dân chủ động nguồn giống đầu vào chất lượng cao cho vụ sản xuất lạc thương phẩm tiếp theo.

"Để có thể tiếp tục triển khai mô hình quy mô lớn mở rộng cho các địa phương lân cận, đảm bảo cung cấp đủ nguồn giống lạc chất lượng cao, phù hợp nhu cầu giống cho sản xuất thương phẩm vụ Đông Xuân tiếp theo, chính quyền địa phương sẽ có các cơ chế, chính sách phù hợp hỗ trợ cho người dân vùng sản xuất lạc, góp phần thúc đẩy sản xuất, tăng năng suất, chất lượng, nâng cao hiệu quả sản xuất lạc và tăng thu nhập cho người dân" - ông Phạm Văn Linh chia sẻ.

Tương lai của trồng lạc thương phầm tại vùng đất Quảng Trị đang dần sáng rõ, đây là hướng đi đúng đắn, khai thác hiệu quả những tiềm năng sẵn có để tạo ra các giá trị mới về kinh tế. Điều này không chỉ góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất lạc, mà còn giúp cải thiện thu nhập, từng bước đưa cây lạc trở thành cây trồng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế bền vững cho người dân nông thôn Quảng Trị.