Tham dự Diễn đàn có Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và PTNT Lê Đức Thịnh, Phó giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam Đào Thế Anh, cùng đông đảo các chuyên gia, đại diện HTX Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam – PHANO, các Cục, Vụ, Viện, Trường học thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT, đại diện một số tổ chức quốc tế và hơn 100 đại biểu đại diện là Chủ nhiệm HTX, chủ thể sản xuất kinh doanh.

Tại Diễn đàn nông dân hợp tác liên kết trong sản xuất kinh doanh nông nghiệp - Chào mừng 76 năm ngày hợp tác xã Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức sáng 7/4, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhấn mạnh, hợp tác xãlà giải pháp đầu tiên trong các giải pháp để cơ cấu lại nền nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất ở quy mô lớn hơn. Từ đó, hợp tác xã sẽ tạo ra giá trị cao hơn, đa dạng hóa sản phẩm thay vì chỉ bán nông sản thô.

Tại diễn đàn, ông Lê Đức Thịnh - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) cho biết: 76 năm sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bức thư gửi điền chủ nông gia, chặng đường phát triển của kinh tế tập thể nói chung và HTX nói riêng đã có sự biến chuyển trong từng giai đoạn. Cục trưởng Cục KTHT-PTNT nhận định, 10 năm trở lại đây, đặc biệt từ khi khi Quốc hội ban hành Luật HTX năm 2012, Chính phủ thành lập Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX cũng như các chương trình, chiến lược phát triển giai đoạn 2021 - 2030 cho HTX, trong đó có HTX nông nghiệp, phong trào HTX nổi lên rất mạnh.

Tính đến hết năm 2021, cả nước có 34.871 tổ hợp tác nông nghiệp và hơn 18.000 HTX nông nghiệp, chiếm gần 70% tổng số HTX cả nước với khoảng 3,2 triệu thành viên.

Không chỉ tăng nhanh về số lượng, mà chất lượng và hiệu quả hoạt động của các HTX cũng có nhiều thay đổi. Tỷ lệ các HTX nông nghiệp được đánh giá xếp loại khá, tốt đã tăng lên, đạt trên 60%. Đặc biệt, HTX yếu kém có thời kỳ chiếm 30%, nhưng nay còn khoảng 8,5%.

"Với sự xuất hiện của các HTX chúng ta thấy rằng, chất lượng nông sản được tăng lên. Các sản phẩm được bán trên thị trường đảm bảo được tính an toàn, mẫu mã… Thông qua các HTX thì thu hút được các doanh nghiệp đầu tư, trở thành đối tác của nông dân thông qua HTX. Nhiều HTX xây dựng được vùng nguyên liệu, phát triển thị trường" - ông Thịnh khẳng định.

Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid-19, các HTX vẫn được thành lập, tăng trưởng trong sản xuất. Cụ thể, hơn 2.000 HTX đã thành lập được doanh nghiệp trực thuộc để cung cấp đầu vào, đầu ra cho HTX và cho các thành viên tốt hơn. Sự xuất hiện của các HTX trong nông thôn giúp cho các chương trình, chính sách của nhà nước có địa chỉ để đi đến. Trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, thì HTX trở thành địa chỉ đầu tư hiệu quả.

Tuy nhiên, qua đánh giá sơ bộ của Bộ NN&PTNT, hoạt động của HTX vẫn còn rất nhiều khó khăn, tồn tại. Thực tế còn nhiều HTX có quy mô sản xuất, kinh doanh nhỏ, số lượng thành viên ít. Quá trình mở rộng số lượng thành viên, quy mô kinh doanh, tích lũy vốn, tài sản diễn ra chậm. Tổng số vốn, tài sản của HTX nông nghiệp khoảng 15.200 tỷ đồng, trung bình một HTX nông nghiệp chỉ có tổng số vốn, tài sản 871 triệu đồng. Nếu so với số vốn hoạt động của HTX nông nghiệp năm 2013 khoảng 702 triệu đồng/HTX thì thấy quá trình tích lũy vốn của HTX nông nghiệp diễn ra còn chậm.

Bên cạnh đó, số lượng thành viên trung bình của một HTX nông nghiệp nhỏ và có xu hướng giảm dần. Chính việc quy mô nhỏ, vốn thấp gây nhiều khó khăn cho HTX trong việc mở rộng hoạt động, phát triển hoạt động mới và việc đối ứng để tiếp cận nguồn hỗ trợ của nhà nước. Vốn ít và tích lũy vốn chậm cũng ảnh hưởng tiêu cực đến tiếp cận vốn tín dụng của HTX nông nghiệp.

Toàn cảnh diễn đàn (Ảnh: vanhoavaphatrien.vn)

Tại diễn đàn, các chuyên gia cũng cho rằng chuyển đổi số sẽ là “đòn bẩy” quan trọng giúp hợp tác xã phát triển trên nền tảng ứng dụng khoa học công nghệ sản xuất, giúp tối ưu hóa phân bổ nguồn lực, cắt giảm chi phí. Qua đó, giúp phát triển sản xuất, kinh doanh và tạo ra sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường, nâng cao năng suất của hợp tác xã.

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhấn mạnh, hợp tác xã là giải pháp đầu tiên trong các giải pháp để cơ cấu lại nền nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất ở quy mô lớn hơn. Từ đó, hợp tác xã sẽ tạo ra giá trị cao hơn, đa dạng hóa sản phẩm thay vì chỉ bán nông sản thô.

Với quy mô sản xuất đủ lớn, hợp tác xã mới xây dựng được thương hiệu cho từng vùng nguyên liệu, trở thành đối trọng trong liên kết bình đẳng với các doanh nghiệp, giải được bài toán giảm chi phí đầu vào, nâng cao chất lượng đầu ra.

Với đầu vào, nông dân được giảm chi phí nhờ mua chung nguyên liệu, vật tư sản xuất…Đầu ra đảm bảo được chất lượng nông sản với quy trình sản xuất đồng bộ. Đó chính là sức cạnh tranh của nông sản, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chỉ ra.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhận định, hiện nay một số địa phương vẫn đang thiếu sự quan tâm đến HTX. Và dịp kỷ niệm 76 năm ngày HTX Việt Nam cũng là dịp Bộ NN-PTNT chuẩn bị trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về HTX nông nghiệp.

Bộ trưởng cho hay, Nghị quyết mà Chính phủ ban hành về HTX nông nghiệp sắp tới sẽ định vị lại vai trò, tầm quan trọng cũng như thay đổi nhận thức của xã hội, của cấp ủy, chính quyền, doanh nghiệp về giá trị, sứ mạng của HTX, của kinh tế tập thể trong tiến trình chuyển đổi của nền nông nghiệp Việt Nam.